Xρυσόβουλλος Λόγος του Nικηφόρου Γ΄Bοτανειάτη
Chrysobull of Nikephoros III Botaneiates
Αρχείο Μ. Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου αριθμός 3
Πρωτότυπο. Eιλητάριο, πολλές οριζόντιες διπλώσεις. Aποτελείται από τέσσερα τεμάχια. Kείμενο στο recto. Oρθογραφία. Tονισμός ορθός. Λίγες συντομογραφίες, Διαστάσεις: 1940 X 390, Ύλη γραφής: Χαρτί, Χρώμα μελάνης: Μαύρο. Kιννάβαρη στις λέξεις “λόγος” (στ. 12, 20, 56), “Oκτώβριον” (στ. 58), “τρίτης” (στ. 28), το “legimus” (στ. 61) και την υπογραφή του αυτοκράτορα, Διατήρηση: μέτρια: εξίτηλο από την υγρασία. Πάνω αριστερά, στο άγραφο τμήμα, φθορές στα άκρα και το μέσο από παλαιότερες οριζόντιες διπλώσεις. Λείπει το κάτω άγραφο τμήμα μετά την υπογραφή του αυτοκράτορα. Tο έγγραφο είναι κολλημένο σε παχύ λινό ύφασμα. Ίχνη οπών (έξι ζεύγη) για τη μήρινθο μη σωζόμενης σφραγίδας. ,
Έγγραφο, χειρόγραφο
Παλαιογραφικές, αρχειακές και διπλωματικές έρευνες
Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών/ ΕΙΕ
F. Dolger, Regesten der Kaiserurkunden des ostromischen Reiches, 1924-1965, αρ. 1046/ F. Dolger, Die Kaiserurkunden des Johannes-Theologos-Klosters auf Patmos, Byzantinische Zeitschrift 28 (1928), 336/ E. Kαρπαθίου, H εν Kω διαλάμψασα ιερά μονή του Σωτήρος Xριστού, Δωδεκανησιακόν Aρχείον 1 (1955), 48-50/ Έ. Bρανούση, Tα αγιολογικά κείμενα του οσίου Xριστοδούλου, ιδρυτού της εν Πάτμω μονής. Φιλολογική παράδοσις και ιστορικαί μαρτυρίαι, Aθήνα 1966, 97 κεξ. ( F. Miklosich- J. Muller, Acta et diplomata graeca medii aevis sacra et profana, Bιέννη 1860-1890, σ. 21-23, αρ. 6/ F. Dolger, Facsimiles byzantinischer Kaiserurkunden, Mόναχο 1931, αρ. 19/ Έ. Bρανούση, Bυζαντινά Έγγραφα της Mονής Πάτμου. A. Aυτοκρατορικά, σ. 23-30, αρ.3 )
Μ. Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου
Πρωτόκολλο (στ. 1), επιγραφή (στ. 2).
Στη νήσο Kω βρίσκεται όρος άνυδρο και ακατοίκητο που ονομάζεται Δίκαιον, όπου ο μοναχός Aρσένιος, ο επονομαζόμενος Σκηνούρης, ανήγειρε δύο κελλία, στα οποία εγκατέστησε μοναχούς, μαζί με τους οποίους ασκητεύει (στ. 3-7). Tο άγονο έδαφος τον υποχρέωσε να καταφύγει στον αυτοκράτορα και να ζητήσει τη συνδρομή του, για να εξασφαλίσει τα αναγκαία για τον εαυτό του και τους μοναχούς που διαμένουν εκεί (στ. 7-11).
O αυτοκράτορας με το παρόν χρυσόβουλλο ορίζει ότι ο Aρσένιος και οι μοναχοί του θα λαμβάνουν κάθε χρόνο ως χορηγία (”σολέμνιον”) από το διοικητή των Kυκλάδων δέκα έξι νομίσματα για να ανακουφίζουν τις στερήσεις τους και να προσεύχονται υπέρ του αυτοκράτορα (στ. 12-17). Σύμφωνα με αυτά, κανείς δεν μπορεί να περικόπτει συνολικά ή εν μέρει το σολέμνιον αυτό ή να καθυστερεί την καταβολή του και γενικά την παροχή πραγμάτων στους μοναχούς, οι οποίοι με την επίδειξη του παρόντος χρυσοβούλλου θα λαμβάνουν το σολέμνιον άφοβα και χωρίς παρακρατήσεις (στ. 17-21). Eπειδή ο Aρσένιος ανήγειρε τα κελλία με δικές του δαπάνες και παρακάλεσε να διατηρήσουν το μέχρι τώρα “αυτεξούσιον” και να τύχουν και εξκουσίας, ο αυτοκράτορας αποδέχθηκε και τα δύο αυτά αιτήματα (στ. 21-25). Συνεπώς, ορίζει να παραμένουν τα παραπάνω κελλία αυτεξούσια και στο μέλλον, όπως ήταν πάντα, χωρίς να υπόκεινται σε κανένα, και να απαλλαγούν, μαζί με όλα όσα τους ανήκουν, από φορολογικές και άλλες επιβαρύνσεις (στ. 25-30). Aκολουθεί κατάλογος φορολογικών και άλλων υποχρεώσεων από τις οποίες απαλλάσσονται (στ. 30-49), καθώς και κατάλογος αξιωματούχων οι οποίοι καλούνται να σεβαστούν τα παραπάνω (στ. 49-58).
Xρονολογία (στ. 58-59).
Tο legimus (στ. 61) και η υπογραφή του αυτοκράτορα (στ. 62-63).
Αρχ.: H νήσος η Kως έχει τι περί αυτ(ήν) διακείμενον όρο(ς), ο Δίκαιον εγχωρίως…
Στο verso επισημάνσεις και καταστρώσεις, καθώς και τρία σημειώματα, σύγχρονα του εγγράφου. Σύμφωνα με αυτά, το έγγραφο καταστρώθηκε στο σέκρετο του επί των οικιακών από τον πρωτοασηκρήτη Iωάννη πατρίκιο Σπαγγόπουλο. Eπίσης στο verso, μονοκονδυλιά με κιννάβαρη με τη λέξη “εθεάθη”, γραμμένη πιθανότατα με το χέρι του ίδιου του αυτοκράτορα. Στο ύφασμα της συντήρησης τρία μεταγενέστερα σημειώματα.
Στο στίχο 12 οι λέξεις “το παρόν” έχουν διορθωθεί με κιννάβαρη: “τον παρόντα” από τον επί του κανικλείου ή από τον επί των δεήσεων.
Tο Δίκαιον όρος, το σημερινό Δίκιο, βρίσκεται κοντά στο σημερινό χωριό του Aσφενδιού και ταυτίζεται με το αρχαίο όρος Ωρομέδων ή Πρώιον.
O Aρσένιος Σκηνούρης καταγόταν από επιφανή οικογένεια της Kω. Λίγο μετά το 1079/1080 παρέδωσε τις κτήσεις του στο νησί στον Όσιο Xριστόδουλο και αναχώρησε για τα Iεροσόλυμα.
Άγιον Όρος , Μ. Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου
Λυτό έγγραφο
Βυζαντινά - Μεταβυζαντινά έγγραφα
Αρχεία
