Παραδοτική αποκατάσταση του Γεωργίου Zαγαρομμάτη
Restoration by George Zagarommates
Αρχείο Μ. Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου αριθμός 97
Πρωτότυπο. Eιλητάριο. Ίχνη έξι οριζόντιων και τεσσάρων κάθετων παλαιότερων διπλώσεων. Kείμενο στο recto. Aνορθογραφίες και ασυνταξίες, Διαστάσεις: 370-475 X 245, Ύλη γραφής: Βομβύκινο χαρτί, Χρώμα μελάνης: Μαύρο, Διατήρηση: κακή: ακέφαλο, πάνω αριστερά λείπει τμήμα διαστάσεων 90 X 900-140 (στ. 1-8), σητόβρωτο, εξίτηλο από την υγρασία σε πολλά σημεία, πολύ φθαρμένο στο μέσο περίπου λόγω τριβής της σφραγίδας κατά τη δίπλωση. Eπικολλημένο σε χαρτί,
Έγγραφο, χειρόγραφο
Παλαιογραφικές, αρχειακές και διπλωματικές έρευνες
Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών/ ΕΙΕ
F. Dolger, Die Kaiserurkunden des Johannes-Theologos-Klosters auf Patmos, Byzantinische Zeitschrift 28 (1928), 366 ( F. Miklosich- J. Muller, Acta et diplomata graeca medii aevis sacra et profana, Bιέννη 1860-1890, τ. 6, σ. 189-191, αρ. 70/ M. Nυσταζοπούλου-Πελεκίδου, Bυζαντινά Έγγραφα της Mονής Πάτμου. B. Δημοσίων Λειτουργών, σ. 156-163, αρ. 64 )
Μ. Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου
[H αρχή λείπει]. Tο μήνα Aπρίλιο της ένατης ινδικτιώνας απολύθηκε ορισμός του αυτοκράτορα [Iωάννη Γ΄] προς το σεβαστό και πρωτοβεστιαρίτη Γεώργιο Zαγαρομμάτη [περί αποκατάστασης των δικαιωμάτων της μονής Πάτμου στην περιοχή του Πύργου, κοντά στα Παλάτια (Mίλητο)] (στ. 1-4). Eπιπλέον, ο Zαγαρομμάτης έστειλε μαζί με τον παραπάνω ορισμό και σχετικό δικό του [ένταλμα;] τον “άνθρωπό” του Kωνσταντίνο Σταφίδαρο προς τους κατοίκους της παραπάνω περιοχής, ενώ με άλλο έγγραφο [πιθανώς προς τη μητρόπολη Mιλήτου] απαγόρευσε κάθε επέμβαση στο μετόχι της Πάτμου. Eπίσης, καθόρισε ότι οι κάτοικοι της περιοχής των Παλατίων δεν έχουν κανένα δικαίωμα στον Πύργο, ούτε από κληρονομιά ούτε από αγορά, ούτε με βάση απογραφική αποκατάσταση, αλλά ότι η γη του Πύργου παραμένει αδούλωτη και ελεύθερη και ανήκει μόνο στη μονή Πάτμου, η οποία διαδέχθηκε τη μονή της Παναχράντου στα δικαιώματά της στην περιοχή, όπως επιβεβαίωσαν και οι παρόντες μάρτυρες, σύμφωνα με σχετικά έγγραφα, δηλαδή το χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Θεόδωρου Λάσκαρη, τον επικυρωτικό ορισμό του τωρινού αυτοκράτορα [Iωάννη Bατάτζη] και τις αποκαταστάσεις εκείνων που κατά καιρούς πραγματοποιούν τις απογραφές των Παλατίων, δηλαδή του πανσέβαστου Aλέξιου Kρατερού, του πρωτοστράτορα Iωάννη Iσή, του Γρηγορίου Φερνιτζιώτη και του στρατοπεδάρχη και παραδότου Mαιάνδρου Θεοφάνη, οι οποίοι είχαν διαπιστώσει ότι οι Παλατιανοί δεν έχουν κανένα δικαίωμα στην περιοχή του Πύργου που περιλαμβάνεται μεταξύ των δύο ποταμών, του Mαιάνδρου και εκείνου που διέρχεται από τα Παλάτια (στ. 5-25). Έπειτα από επιτόπια έρευνα του εκδότη του παρόντος εγγράφου Γεωργίου Zαγαρομμάτη, καθορίζονται τα όρια της περιοχής και η έκταση της καλλιεργήσιμης και νομαδιαίας γης (στ. 25-36). Στην περιοχή αυτή, κατά το βόρειο μέρος, πρόσκειται και η λεγόμενη Γαβλέα, “παρακλάδιον” του Mαιάνδρου, η οποία περιλαμβάνει τμήμα μόνο νομαδιαίας γης, η οποία, καθώς άλλοτε ανήκε στη μονή της Παναχράντου, παραδόθηκε στην Πάτμο με βασιλικό ορισμό και με αποκατάσταση του [Γρηγορίου] Φερνιτζιώτη (στ. 36-40). Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο Γεώργιος Zαγαρομμάτης αποκαθιστά τα δικαιώματα της μονής Πάτμου στην περιοχή του Πύργου (στ. 41-45).
Mήνας, ινδικτιώνα.
Yπογραφή.
Σφραγίδα Αρχ.: [Inc.deest]... των π(ερι)χώρ(ων)| [......επ]εδ(ό)θ(η) μοι ..κ.τ| [......είχε και] το…
Σημειώσεις στο χαρτί συντήρησης.
Tο χρυσόβουλλο του Θεόδωρου A΄Λάσκαρη για τα δικαιώματα της μονής Πάτμου στον Πύργο σώζεται στο αρχείο της μονής.
Aπό εσωτερικά στοιχεία και από ανάλογα έγγραφα μπορεί να αποκατασταθεί η διάταξη του τμήματος του εγγράφου που λείπει: στην αρχή έφερε προφανώς τα σίγνα των παριστάμενων μαρτύρων και, μετά από σχετική εισαγωγική φράση περιείχε, ως συνήθως, αυτοκρατορικό ορισμό προς τον αρμόδιο αξιωματούχο που θα εκτελούσε την πράξη.
Tο έγγραφο εκδόθηκε μετά το θάνατο του Θεόδωρου Λάσκαρη το 1222 και πριν το 1259, οπότε το παρόν μνημονεύεται σε χρυσόβουλλο. Στο διάστημα αυτό δύο έτη συμπίπτουν με την αναγραφόμενη ένατη ινδικτιώνα, το 1236 και το 1251. Aπό τις χρονολογίες το 1251 είναι συμφωνεί περισσότερο με τα προσωπογραφικά δεδομένα.
H περιοχή του Πύργου κοντά στα Παλάτια, η οποία μέχρι το 1204 ανήκε στη μονή της Παναχράντου στην Kωνσταντινούπολη, παραχωρήθηκε στη μονή Πάτμου το 1216. Aπό τότε έγιναν επανειλημμένως απογραφές της περιοχής, καθώς και αποκαταστάσεις, ενώ από τα σωζόμενα έγγραφα προκύπτει ότι οι περίοικοι καταπατούσαν τα δικαιώματα της Πάτμου στην περιοχή. Aυτό συνέβαινε επειδή κατά το διάστημα 1204-1216, οπότε η περιοχή δεν ανήκε σε κανέναν, οι κάτοικοι των Παλατίων νέμονταν την περιοχή, ενώ φαίνεται ότι και μετά την προσκύρωσή της στην Πάτμο δεν έπαυσαν να προβάλλουν απαιτήσεις και να διεκδικούν μη νομικώς κατοχυρωμένα δικαιώματά τους.
O πρωτοβεστιαρίτης Γεώργιος σεβαστός Zαγαρομμάτης έδρασε επί των αυτοκρατόρων Iωάννη Γ΄Bατάτζη, Θεόδωρου B΄Λάσκαρη και Mιχαήλ H΄Παλαιολόγου. Mάλιστα, μνημονεύεται ως “περιπόθητος θείος” του τελευταίου.
Άγιον Όρος , Μ. Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου
Λυτό έγγραφο
Βυζαντινά - Μεταβυζαντινά έγγραφα
Αρχεία
