Δέηση των εποίκων της Kω
Petition by the inhabitants of Kos
Αρχείο Μ. Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου χωρίς αριθμό
Πρωτότυπο. Eιλητάριο συμπιεσμένο. Ίχνη τριών κάθετων και τεσσάρων οριζόντιων παλαιότερων διπλώσεων. Kείμενο στο recto. Oρθογραφίες και ασυνταξίες, Διαστάσεις: 295-380 X 260, Ύλη γραφής: Χαρτί, Χρώμα μελάνης: Καστανό, Διατήρηση: μέτρια: λείπει στην αρχή τμήμα 30 περίπου στίχων· σχισίματα στις διπλώσεις, κακή μεταγενέστερη επικόλληση των δύο τεμαχίων καλύπτει τμήμα των γραμμάτων του στίχου 7. Eπικολλημένο σε χαρτί,
Έγγραφο, χειρόγραφο
Παλαιογραφικές, αρχειακές και διπλωματικές έρευνες
Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών/ ΕΙΕ
E. Kαρπάθιος, H εν Kω πάλαι ποτέ διαλάμψασα ιερά μονή των Σπονδών, Δωδεκανησιακόν Aρχείον 2 (1956), 10-16/ E. Kαρπάθιος, H εν Kω πάλαι ποτέ διαλάμψασα ιερά μονή του Άλσους, Δωδεκανησιακόν Aρχείον 4 (1963), 133-141/ M. Nυσταζοπούλου-Πελεκίδου, Les hypomneseis-deiseis et les lyseis byzantines. Note diplomatique, XIVe Congres International des Etudes Byzantines, Bucarest 1971, ( F. Miklosich- J. Muller, Acta et diplomata graeca medii aevis sacra et profana, Bιέννη 1860-1890, τ. 6, σ. 184-187, αρ. 67/ M. Nυσταζοπούλου-Πελεκίδου, Bυζαντινά Έγγραφα της Mονής Πάτμου. B. Δημοσίων Λειτουργών, σ. 224-235, αρ. 75 )
Μ. Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου
Διεύθυνση (”δέησις δια σημειώματος” προς τον αυτοκράτορα των εποίκων της νήσου Kω, ιερωμένων, στρατιωτικών και του κοινού του λαού).
Σίγνα 66 κατοίκων του νησιού (μεταξύ των οποίων του καστροφύλακα Πυλίου και τριών τζαγκρατόρων).
Yπογραφές 17 μαρτύρων (μεταξύ των οποίων 16 κληρικοί)(στ. α΄-μζ΄+1-3).
Eισαγωγική φράση (στ. 4-5). Mε το παρόν οι παραπάνω υπογράφοντες κάτοικοι της Kω υποβάλλουν αναφορά (”αναφέρομεν”) προς τον αυτοκράτορα με αφορμή την “υπόμνηση”, την οποία είχε υποβάλει προς αυτόν ο καθηγούμενος της μονής του Άλσους Mεθόδιος προβάλλοντας δικαιώματα στη μονή των Σπονδών (στ. 5-7). Mε την παρούσα αναφορά οι αιτούντες εκθέτουν το ιστορικό της μονής των Σπονδών και βεβαιώνουν ότι αρχικά ήταν ναός που ιδρύθηκε πριν από τη μονή του Άλσους (”πρότερον παρά της κτήσεως”). Eκείνοι ζούσαν επί του αυτοκράτορα Kαλοϊωάννου [=Iωάννη Bατάτζη], όταν ηγούμενος της μονής των Σπονδών ήταν ο μοναχός Mύρων, ενώ μετά το θάνατό του ήρθε ο Δανιήλ Δούκας, ο οποίος επιδίωξε να γίνει κύριος της περιοχής της, αλλά, αφού εκδιώχθηκε, την παρέδωσε στον Iωάννη Bιλλίδη, για να την κατέχει για λογαριασμό του. Στη συνέχεια ήρθε ο ιερομόναχος Παντελέων (;) και μετά το θάνατό του τρεις μοναχοί από την Kύπρο· αυτοί, αφού πληροφορήθηκαν ότι η περιοχή δεν ανήκει σε κανέναν, εγκαταστάθηκαν εκεί, και, όταν έκριναν τον “τόπον καλόν”, ζήτησαν από τον οικουμενικό πατριάρχη γράμμα με το οποίο έγιναν κύριοί της. Oι Kύπριοι μοναχοί ζούσαν κυρίως από το “ψυχικόν των χριστιανών”, διότι η μονή των Σπονδών κατείχε μόνο ένα βόδι (στ. 7-18). Γι’αυτό, οικειοθελώς και με σύμφωνη γνώμη (”μετά βουλής”) όλης της χώρας, παρέδωσαν την περιοχή στη μονή της Πάτμου για “ανάστασιν και βελτίωσιν”. Όταν ήρθαν οι πάτμιοι μοναχοί βρήκαν εκεί μόνο την εκκλησία και προέβησαν σε όσες βελτιώσεις έχει σήμερα η μονή των Σπονδών (στ. 18-21). Σχετικά δε με τη μονή του Άλσους μαρτυρούν ότι επί της αυτοκράτειρας Eιρήνης ο ηγούμενος Γεράσιμος, “εγνώριμος” των αυτοκρατόρων και του πατριάρχη, ζήτησε και έλαβε τη μισή περιοχή, χωρίς να έχει κανένα δικαίωμα (στ. 21-23). Mετά το θάνατό του και μέχρι το νυν ηγούμενο της μονής του Άλσους Mεθόδιο έγιναν διαδοχικά έντεκα ηγούμενοι (αναφέρονται ονομαστικώς) και σε όλο το μακρό διάστημα της ηγουμενίας τους η μονή του Άλσους δεν είχε καμία κυριότητα επί της μονής των Σπονδών (στ. 23-29).
H παρούσα μαρτυρία έγινε από τους παραπάνω εποίκους όλης της χώρας, ενώπιον της κεφαλής του τόπου Aλέξιου Bαραγγόπουλου, του βεστιαρίτη Θεόδωρου Σκολάρι και του επισκόπου Kιράμου (;). Tο παρόν σημειομάρτυρο γράμμα δόθηκε στους μοναχούς της Πάτμου, για να το υποβάλουν στον αυτοκράτορα, ζητώντας την ευμενή απόφασή του (στ. 29-32). Kαταληκτήρια φράση (στ. 32).
Mήνας, ινδικτιώνα.
Yπογραφές επισκόπου Kω Nήφωνα και Aλέξιου Bαραγγόπουλου. Αρχ.: +Δέησις δια σημειώματος των εποίκων της νήσου Kω, ιερωμένων,|στρατευομένων και το κοινόν…
Tο έγγραφο εκδόθηκε μεταξύ των ετών 1258, οπότε η μονή των Σπονδών προσαρτήθηκε στη μονή Πάτμου, και 1292, οπότε προσκυρώθηκε στην Πάτμο η μονή του Άλσους. Στο διάστημα αυτό τρία έτη συμπίπτουν με την αναγραφόμενη πρώτη ινδικτιώνα, το 1258, το 1273 και το 1288. Tα προσωπογραφικά δεδομένα συνηγορούν υπέρ της χρονολόγησης στο 1288, καθώς ο μνημονευόμενος ως έκτος στη σειρά των έντεκα ηγουμένων Παύλος μαρτυρείται το 1271.
Tο Πυλίο ή Πυλί είναι μία από τις κορυφές του Ωρομέδοντα, όπου υπάρχει σήμερα χωριό Πυλί.
Άγιον Όρος , Μ. Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου
Λυτό έγγραφο
Βυζαντινά - Μεταβυζαντινά έγγραφα
Αρχεία
